Se hai unha palabra que se repite ultimamente, esa é aranceis. Moitas persoas saben que teñen moito que ver con guerras comerciais e aduanas, pero non saben exactamente en que consisten eses aranceis que están tan de actualidade.
Que son os aranceis?
Os aranceis aduaneiros son tarifas que determinan os dereitos que deben pagarse polas importacións de mercadorías. En esencia, son impostos que se aplican a bens fabricados no estranxeiro. Así, cando un produto cruza unha fronteira ten que pagar os aranceis aduaneiros que estableceu o país ao que entra.
Isto significa que as mercadorías pagan a súa entrada cada vez que acceden a un país. Tamén existen outros tipos de aranceis, por exemplo, os que se pagan a profesionais por certos servizos, como notarios ou procuradores.
Por que existen os aranceis?
Aínda que soen moito a actualidade, os aranceis son unha das medidas tributarias con máis historia. Xa no Neolítico as sociedades que mantiñan relacións comerciais poñían certos límites e condicións. Houbo cidades comerciais que no século I deixaron escrito o seu réxime arancelario en bloques de pedra calcaria.
O argumento para establecer aranceis é a protección da produción local: o tributo encarece a mercadoría que chega do exterior e isto proporcionaría unha vantaxe no mercado ás mercadorías producidas no mesmo país. Doutra banda, os aranceis supoñen unha fonte de ingresos importante para os estados, xa que é un imposto de pago obrigatorio: se non se abona, a mercadoría non cruza a fronteira, salvo en certas excepcións que veremos a continuación.
Como se establecen os aranceis?
Cada territorio fixa os seus aranceis de forma xenérica en función das súas fortalezas económicas e as necesidades que teña de importar produtos. Iso si, poden establecerse acordos bilaterais ou entre varios estados para favorecer o comercio entre eles. Neste contexto, a libre circulación de bens e servizos, que é un dos piares da Unión Europea (UE), sería un acordo entre distintos estados para non aplicar límites arancelarios de ningún tipo entre eles.
Existiron mesmo precedentes de maior envergadura que a UE: a Rolda Uruguai foi un acordo de comercio multilateral ratificado en 1993 que terminou involucrando a 123 países e abarcando as condicións de importación e exportación de innumerables produtos: «desde os cepillos de dentes ata as embarcacións de recreo, desde os servizos bancarios ata as telecomunicacións, desde os xenes do arroz silvestre ata os tratamentos contra a SIDA», segundo explica a OMC.
Tamén é posible fixar aranceis específicos para certos países se o que se desexa é reducir o comercio con eles, protexer a industria local fronte a algunha ameaza ou como ferramenta de presión xeopolítica. O establecemento de aranceis que Estados Unidos pretende impoñer a outros países sería un bo exemplo disto.
Que pasa se a mercadoría só está de paso?
A importación supón introducir produtos para a súa venda nun determinado país, pero isto non significa que todas as mercadorías que cheguen a el deban pagar aranceis, aínda que estes estean establecidos. Efectivamente, hai veces que o produto só está de paso: un barco chega a Tenerife desde Barranquilla (Colombia) e descarga contedores de café que logo outro cargueiro levará ata San Petersburgo. Para favorecer o transporte de mercadorías creáronse en todo o mundo as chamadas zonas francas.
Como son os aranceis en España?
Todos os países da UE teñen unha política común de aranceis aduaneiros que emana dos organismos comunitarios e España non é unha excepción.
A ferramenta que se utiliza para a xestión arancelaria é o TARIC, unha base de datos multilingüe que integra todas as medidas relacionadas co arancel aduaneiro, xunto á lexislación comercial e agrícola da UE. Isto garante a súa aplicación uniforme por parte dos países da UE.
Que pasa agora cos aranceis?
O que está a suceder agora é que o presidente de Estados Unidos, Donald Trump, parece decidido a impoñer aranceis a diversos estados como medida de presión e como ferramenta para protexer a súa propia industria. Se segue adiante con estas medidas, podería repetirse a escalada de aranceis que xa vimos en 2018 e que tivo a Estados Unidos e China como principais (aínda que non únicos) protagonistas.
A lóxica detrás destas escaladas é algo así: se ti me sobes o imposto aos plásticos, eu increméntoche o dos tomates; pois se os meus microprocesadores pagarán máis, a túa chatarra metálica tamén. Todo iso, acompañado de aranceis cada vez maiores e que afectan a unha maior cantidade de produtos, tal e como ocorreu en 2018. Este tipo de escenarios é o que se coñece como guerra comercial.
Todo indica que este escenario de guerra comercial se vai repetir: á imposición de maiores aranceis a todos os produtos chineses que estableceu Estados Unidos, China respondeu con aranceis adicionais a certos produtos estadounidenses como o gas natural, o carbón ou a maquinaria industrial.
*Fonte: CaixaBank