A Constitución Española esixe, no seu artigo 31, a contribución de todos e todas ao sostemento dos gastos públicos dacordo con a súa capacidade económica mediante un sistema tributario xusto inspirado nos principios de igualdade e progresividade que, en ningún caso, terá alcance confiscatorio.
Os tributos -impostos, taxas e contribucións especiais- son medios para obter os recursos necesarios para o sostemento dos gastos públicos. Pagar impostos contribúe a financiar os servizos públicos das administracións estatal, autonómica e local.
Que é o IRPF? O Imposto sobre a Renda das Persoas Físicas (IRPF) é un tributo que deben pagar ao Estado os cidadáns residentes en España. Grava a renda que se obtivo ao longo dun ano, tendo en conta as circunstancias persoais e familiares de cada persoa.
Que se entende por renda a efectos do IRPF? A renda do contribuínte é a totalidade dos seus rendementos, ganancias e perdas patrimoniais e as imputacións de renda que se establezan pola lei, con independencia do lugar onde se produciron e calquera que sexa a residencia do pagador.
Concretamente, a renda comprende:
Os rendementos do traballo: contraprestacións ou utilidades, dinerarias ou en especie, que deriven, directa ou indirectamente, do traballo persoal ou da relación laboral ou estatutaria e non teñan o carácter de rendementos de actividades económicas, por exemplo os soldos e salarios, as prestacións por desemprego ou as pensións).
Os rendementos do capital inmobiliario e mobiliario: contraprestacións ou utilidades, dinerarias ou en especie, que proveñan, directa ou indirectamente, de elementos patrimoniais, bens ou dereitos, que sexan propiedade do contribuínte e que este non necesite para a obtención dos rendementos empresariais ou profesionais (ao contrario do que ocorre, por exemplo, co inmoble onde o contribuínte realiza a súa actividade).
Os rendementos das actividades económicas (por exemplo, de fabricación, comercio ou prestación de servizos, incluídas as de artesanía, agrícolas, forestais, gandeiras, pesqueiras, de construción, mineiras, e o exercicio de profesións liberais, artísticas e deportivas).
As ganancias e perdas patrimoniais. As imputacións de renda que se establezan por lei. Existe un mínimo persoal e familiar que, por destinarse a cubrir as necesidades vitais do contribuínte e das persoas que del dependen, non se somete a tributación. Así mesmo, está exenta a renda que se cualifique expresamente como tal na normativa de IRPF ou noutra lei. Non se pode invocar a exención fóra dos casos recolleitos nas leis.
Quen deben pagar este imposto? As persoas físicas que teñan a súa residencia habitual en territorio español e aquelas que tivesen a súa residencia habitual no estranxeiro nos casos establecidos nos artigos 8, 9 e 10 da Lei 35/2006, do 28 de novembro.
Que porcentaxe da renda se pága polo IRPF? A porcentaxe da renda obtida que se paga ao Estado depende, en primeiro lugar, da clase de renda. A procedente do aforro tributa a unha porcentaxe menor que a renda que non forma parte do aforro, coñecida como xeral.
Esta renda xeral tributa de acordo a unha escala progresiva: a porcentaxe da renda que se paga polo IRPF increméntase a medida que aumenta a renda. Desta maneira favorécese ás persoas con menos ingresos.
Os tramos para a declaración do IRPF 2023 son os seguintes*:
- Desde 0 ata 12.450 euros: retención do 19%.
- Desde 12.450 ata 20.199 euros: retención do 24%.
- Desde 20.200 ata 35.199 euros: retención do 30%.
- Desde 35.200 ata 59.999 euros: retención do 37%.
- Desde 60.000 ata 299.999 euros: retención do 45%.
- Más de 300.000 euros: retención do 47%.
Esta táboa é unha estimación sumando o gravame estatal e o autonómico, tomando como referencia para este segundo os tipos aplicables aos contribuíntes non residentes en España. Ademais, o contribuínte non tributa pola totalidade dos seus ingresos ao tipo de retención máis alto, senón que as porcentaxes vanse aplicando un a un, empezando polo inferior. Por exemplo, se unha persoa ingresa 22.000 euros brutos ao ano, non paga polo IRPF o 30% dese total, senón un 19% polos primeiros 12.450 euros, un 24% dos seguintes 7.750 euros (segundo tramo) e un 30% polos restantes 1.800 euros (terceiro tramo). Os tramos do IRPF de 2024, que afectarán as declaracións que se presenten na campaña da Renda de 2025, non variaron polo momento.
Quen non están obrigados a declarar
En termos xerais, non están obrigados os contribuíntes con rendas exclusivamente procedentes do traballo ata un importe de 22.000 euros anuais.
Con todo, este límite redúcese se os rendementos proceden de máis dun pagador (salvo excepcións), ou tamén cando o pagador non está obrigado a reter e cando os rendementos están suxeitos a un tipo fixo de retención. En tales casos, o límite elevouse a 15.000 euros anuais. Ambos os límites seguen sendo válidos para non declarar se a contribuínte conta, no seu lugar, ou ademais, cos seguintes rendementos íntegros: Dividendos, intereses e ganancias patrimoniais sometidos a retención cun tope conxunto de 1.600 euros.
Rendas inmobiliarias imputadas, rendementos íntegros do capital mobiliario non suxeitos a retención derivados de letras do Tesouro e subvencións para a adquisición de vivendas de protección oficial ou de prezo taxado, e demais ganancias patrimoniais derivadas de axudas públicas, co límite conxunto de 1.000 euros.
Igual que o ano anterior, tampouco estarán obrigados os contribuíntes que conten con rendementos do traballo, capital e actividades económicas, así como ganancias patrimoniais (subvencións, premios e outras), co límite conxunto de 1.000 euros, xunto con perdas patrimoniais inferiores a 500 euros.
Por outra banda, lémbrase que as persoas beneficiarias do Ingreso Mínimo Vital deben presentar a declaración, de acordo coa normativa que establece o IMV, do mesmo xeito que os/as traballadores/as por conta propia con alta no RETA ou no Réxime Especial de Traballadores do Mar, de acordo con a normativa que aproba o novo réxime de cotización dos autónomos/as.